Hoe slapen vissen is een vraag die bij veel mensen misschien wel eens is opgekomen. Ook bij ons aquarium liefhebbers is het waarschijnlijk wel eens de revue gepasseerd en weet je het antwoord misschien niet. In dit artikel duiken we in het diepe van slaapgewoonten van vissen en bekijken we of ze ooit hun oogjes sluiten en of ze slaappatronen hebben.

Slaap is voor alle levende wezens van essentieel belang, omdat het een tijd is om op te laden en informatie van de dag te verwerken. Landdieren zoeken vaak een veilige en comfortabele plek om te gaan liggen en hun ogen te sluiten. Maar als je een aquarium bezit, weet je wel dat vissen nooit hun ogen sluiten. Sterker nog, de meeste vissen hebben helemaal geen oogleden. Als vissen geen oogleden hebben en ze dus niet kunnen sluiten, hoe slapen vissen dan? Kunnen ze überhaupt wel slapen?

Slapen vissen?

Het korte antwoord is ja, vissen slapen. De manier waarop ze slapen is echter totaal anders dan bij mensen, zoogdieren en de meeste andere dieren. Tijdens het slapen komen de meeste vissen in een rusttoestand waarin ze stil blijven, een lagere stofwisseling hebben, minder ademhalen en minder hersenactiviteit hebben.

Sommige vissen moeten echter constant in beweging zijn zodat zuurstofrijk water over hun kieuwen stroomt. Hierdoor wordt het moeilijker te beoordelen of ze slapen of niet.

Of vissen slapen of niet, hangt ook af van de soort in kwestie en hoe je slaap definieert. Er zijn eigenlijk twee manieren om slaap te definiëren. Door te kijken naar slaap op basis van hersenactiviteit of door fysiek gedrag.

Als je naar slaap kijkt op basis van hersenactiviteit, wordt slaap gemeten aan de hand van specifieke veranderingen in de elektrische activiteiten van de hersenen. Dit is te zien bij zoogdieren, vogels en reptielen. Bij vissen wordt dit echter niet gemeten. Dit omdat het moeilijk is om hersengolven onder water te meten. Ook hebben vissen geen neocortex, waar bij mensen de hersengolven worden gemeten.

Als je deze definitie daarom gebruikt is het lastig om te bepalen of vissen slapen of niet. Een studie bij de zebravis toont echter aan dat neurale effecten aanwezig zijn tijdens ‘het slapen’.

Als je echter vanuit een gedrags- en fysieke hoek naar slaap kijkt, voldoen de meeste vissen aan deze definitie. Deze definitie wordt geassocieerd met verminderde responsiviteit, meestal een gebrek aan lichaamsbeweging.

Vanwege de onzekerheid (hoewel men het erover eens is dat vissen rusten), is de aard van slaap bij vissen lastig exact vast te stellen.

Wanneer slapen vissen?

Wanneer een vis slaapt, hangt af van zijn soort. Sommige vissen zijn overdag wakker en slapen in de nacht. Terwijl andere vissen ’s nachts actiever zijn. Het lijkt erop dat vissen specifieke slaapcycli hebben die afhankelijk zijn van hun soort, net als je bij verschillende landdieren ziet.

Een studie wijst er echter op dat vissen hormonen produceren die hun slaappatroon reguleren en hun biologische klok regelen. Hoewel, sommige vissen kunnen gemakkelijk wisselen welk slaapschema ze gebruiken, afhankelijk van hun behoeften.

Hoe slapen vissen?

Hoe en waar vissen slapen varieert afhankelijk van de soort en het individu. Sommige vissen zullen een plek vinden om zich te kunnen verstoppen, terwijl anderen zullen blijven zwemmen omdat ze moeten zwemmen om ervoor te zorgen dat zuurstofrijk water over hun kieuwen stroomt. Ze zwemmen in dat geval vaak wel langzamer. Sommige kleine vissen zijn in staat om zuurstof over hun kieuwen te laten stromen door simpelweg met hun vinnen te bewegen. Andere vissen zullen een nest bouwen, zich vastklemmen in koraal of ze blijven boven de grond zweven.

Over het algemeen vertraagt hun ademhaling als ze slapen, net als hun lichaamsbeweging.

Als vissen naar de bodem (van de zee, het aquarium of de rivierbedding) gaan, kunnen ze zelfs op hun zij slapen. Het is zelfs bekend dat modderkruipers ondersteboven slapen.

Hoe kan je zien of een vis slaapt?

Als je wil weten of een vis in je aquarium slaapt, dan let je op de volgende tekens:

• De vis ligt, of zweeft net boven, de bodem van het aquarium of een object zoals een steen.
• Ze blijven onbeweeglijk
• Reageren niet op prikkels zoals het geven van voer
• Je vissen hebben waarschijnlijk een slaapschema, je zal dus deze tekens vaak op dezelfde momenten van de dag terugzien.

Conclusie; slapen vissen?

Over het algemeen lijkt het erop dat vissen graag, en ook benodigd zijn om te slapen. Hoewel dit op een heel andere manier is dan bij mensen en andere zoogdieren. Omdat vissen geen oogleden hebben en vele soorten water over hun kieuwen moeten laten stromen, moet de manier waarop ze slapen anders zijn dan bij andere dieren. Slaapgedrag wordt echter wel herkend op fysiek gebied en ze lijken ook slaappatronen te hebben. Hoewel dit per soort verschilt.